Ik zou helemaal niet weten hoe bekend de namen van deze Nederlandse bas-saxofonist en zijn Chinese sheng-kompaan klinken in gespecialiseerde milieus, maar ik ben niet te beroerd om te bekennen dat ze bij mij geen van beide een belletje deden rinkelen. Daar is de voorbije weken flink wat verandering in gekomen, omdat deze plaat, sinds ik ze in mijn bespreek-pakketje vond, erg vaak door het huis geschajd heeft.

Even terug in de geschiedenis: we schrijven 2013 en Klaas Hekman, toen een prille zestiger met bijzonder veel jazzkilometers op de teller, is op zoek naar een instrument dat een beetje klinkt als een hoogtonige accordeon om de concertina te vervangen, die in zijn NOO Ones-ensemble een nogal herkenbare klank voortbrengt. Componist Klaus Kuiper verwijst hem naar de in Berlijn residerende Wu Wei, expert op de drieduizend jaar oude sheng. Dat is een houten, polyfoon blaasinstrument met verticale pijpen, dat oorspronkelijk als begeleidend instrument in de Chinese opera zijn dienst bewees, maar, gaandeweg ook als solo-instrument gebruikt werd en, na transport naar Europa en de States, beetje bij beetje zijn weg zocht en vond naar de jazz.

Wu Wei en Klaas Hekman begonnen elkaar op te zoeken en begonnen ook samen te spelen, zoals het altijd gaat bij uzikanten: ze ontdekten een gemeenschappelijke taal voor hun beider ongebruikelijke instrumenten en maakten van die taal gebruik om samen dingen te gaan componeren, zij het dat ook daarin niet de traditionele weg genomen werd. Nee, ze ozen voor de vrije improvisatie, waarbinnen ze op het moment zelf nieuwe klanken ontdekten, die hen dan weer aanzetten tot het “on-the-spot”- uitwerken van de ideeën die daaruit voortkwamen.

Bezoeken heen en weer brachten de twee tot in juli 2020: Hekman is opnieuw bij Wu Wei op bezoek en bracht een map vol ideeën, muzikale schetsen en uitgewerkte composities mee. De beide heren gaan aan de slag met een viertal thema’s, die hen kamerbreed laten glimlachen bij de vaststelling dat ze elkaar “echt” gevonden hebben en een maand laten zitten ze samen in Nederland, voor twee dagen studio en voor een gestreamd concert in het kader van de “Zomer Jazz Fiets Tiyr”. Dat concert vind je, mits enig doorklikken, op You Tube terug en het resultaat van de twee opnamedagen die ze voor zichzelf voorzien hadden, is te horen op deze heel bijzondere CD: een concert voorHollandse koeien en hun groene gras, een spel in antwoord op de heersende wind, Een heel oud kerkje in het Groningse Oostum is het decor voor de binnenopnames, met inbegrip van een rammelende en piepende kerkdeur.

Dat levert hier een uur uitermate spannende improvisatie op, die je als luisteraar meteen midscheeps weet te treffen: dit zijn muzikale gesprekken, waarin de beide heren, die de mogelijkheden van hun instrumenten natuurlijk door en door kennen, erin slagen gesprekken tussen mensen tot in de details te reproduceren. Nu eens fluisterzacht, dan weer hoekig en bonkig, nu eens smekend, dan weer behoorlijk rauw en schreeuwerig. Dit is improvisatie van de soort waar je mij altijd wakker mag voor maken: gebruikmakend van alles wat het moment hen aanreikt, vertalen Wu Wei en Klaas Hekman onverwijld wat ze ontmoeten en wat ze daarbij voelen. Als “ont-moeten” te vertalen is als “vrij zijn” en als die vrijheid, muzikaal gezien, het afwezig zijn van elke beperking inhoudt, dan is dit de ultieme free jazz. Misschien niet het allergemakkelijkst om te beluisteren, maar van zo’n indringende schoonheid, dat je er een beetje ondersteboven van geraakt. Indrukwekkend werk!

(Dani Heyvaert)